Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры біздің азаматтар үшін ең өзекті мәселелердің бірін көтерді – бұл консультациялық-диагностикалық қызметтерді ұзақ күту. Заңды және жеке тұлғалармен жұмыс департаменті Ақпараттық-түсіндіру жұмысы басқармасының басшысы Ирина Подскочая мұндай жағдайларда не істеу керектігін және уақтылы медициналық көмек алу құқығын қорғауға қалай қол жеткізуге болатындығын айтты.

Пациенттердің консультациялық-диагностикалық қызметтер (КДҚ) алуды ұзақ күту проблемасын шешу жалпыға ортақ міндет болып табылады. Өңірлерде денсаулық сақтау басқармалары КДҚ қолжетімділігіне мониторинг жүргізуде. Жағдайды жақсарту үшін қажетті қызметтер бойынша ӘМСҚ жеткізушілерінің тізімі кеңейтіледі.

– Ирина Владимировна, пациентті көрсетілетін қызметпен қамтамасыз етуге қатысты медициналық ұйымдарға қойылатын қандай да бір талаптар бар ма? 

– Медициналық ұйым мен ӘМСҚ арасындағы шарт талаптарының орындалуына мониторинг жүргізу қағидалары бойынша, егер КДҚ күту ұзақтығы күнтізбелік 10 күннен асатын болса, онда бұл шарт талаптарының бұзылуы болып табылады. Бұл үшін медициналық ұйымдарға Қормен осы қызметті төлеген кезде ақша алу түрінде айыппұл салынады. Сондықтан клиникалар пациенттерді қажетті медициналық қызметтермен уақтылы қамтамасыз етуге мүдделі болуы керек. Алайда, іс жүзінде кейде азаматтар тар маманға ұзақ уақыт бара алмайды немесе егер бұл жоспарлы тексеру болса, компьютерлік томографияға, УДЗ-ге, рентгенге жазыла алмайды.

– Осындай мысалды қарастырайық. Науқас невропатологтың қабылдауына жолдама алды, бірақ тіркеу бөлімінде ол ағымдағы айға арналған жазбаның толық екенін біледі. Келесі айдың басында орындар да жоқ. Белгілі болғандай, осы емханада жазба келесі айдың 20-да ашылады және тез толтырылады. Невропатологтың қабылдауына жету үшін пациент не істеуі керек?

– Емхана өз пациенттерін қажетті медициналық қызметтермен қамтамасыз етуі тиіс. Егер ол өзінде қажетті қызметті уақтылы көрсете алмаса, онда пациент оны бірлесіп орындау шарты бойынша басқа клиникада алуға құқылы. Мұндай жағдайда қайтадан учаскелік дәрігердің қабылдауына жазылу қажет (өйткені бұл жоспарлы жағдай бойынша өтініш) және дәрігерден емханада бірлесіп орындау шарты жасалған басқа медициналық ұйымға жаңа жолдама сұрау қажет. Егер жағдай шұғыл болса, онда сіз тек кезек күту тәртібіне жүгініп, жағдайды түсіндіре аласыз. Жолдама ақпараттық жүйеде беріледі. Пациенттің өтініші бойынша қағаз түрінде берілуі мүмкін.

– Егер учаскелік дәрігер невропатологтың кеңес беру қызметі бойынша басқа клиникалармен келісім-шарт жоқ деп айтса немесе ол өз емханасының бірлесіп орындаушылары туралы білмесе, науқасқа не істеу керек? 

– Пациент өзіне қажетті медициналық қызметі бар медициналық ұйымды өз бетінше табуға құқылы. Содан кейін оның Қордың жеткізушісі екенін тексеріңіз-ол үшін Қордың ресми сайтына өтіңіз fms.kz және «Медициналық қызметтерді сатып алу» бөлімінде «Денсаулық сақтау субъектілерінің дерекқоры» тізбесінде немесе «ҚДҚ қызметтерді  жеткізушілері» тізбесінде медициналық ұйымның бар-жоғын тексеру қажет. Егер қалаған медициналық ұйым Қордың жеткізушілері арасында болса, онда осы клиникаға учаскелік дәрігерден жолдама сұраңыз.

Әдетте, учаскелік дәрігерлер қандай клиникалар бірлесіп қызмет көрсете алатынын білмейді, өйткені олар көп және тізім күн сайын толықтырылуы мүмкін. Пациенттер мұндай ақпаратты өз медициналық ұйымының жауапты қызметкерінен сұрай алады. Бірақ процесті жеңілдету және жеделдету үшін пациент осы қызметті алғысы келетін жерді өзі хабарлағаны жөн.

Алайда, таңдалған клиникадағы кезек те толық  болуы мүмкіндігін де ескеру қажет. Сондықтан, бастапқыда қажетті кезеңге жазба мүмкіндігін нақтылаған дұрыс.

– Пациенттің жүйеде жолдамасы болғанымен, бір-екі ай гинекологтың қабылдауына жазылу сияқты проблема. 

– Гинекологқа жазумен ешқандай проблемалар болмауы керек, өйткені алғашқы медициналық-санитарлық көмек (БМСК) орталықтарында мамандардың минималды жиынтығы бар, оның ішінде штаты фертильді жастағы әйелдердің қалыпты санына есептелген гинекологтар бар. Сондықтан, егер гинекологтың минималды қызметтері қажет болса, науқас тіркеуге жазыла алады.

– Сондай-ақ, пациенттердің жиі қоятын сұрақтары: мысалы, неге клиникада ультрадыбыстық жазба екі айға толықтырылып қалады, бірақ сонымен бірге сол науқас ақылы түрде болса, бірден қабылдана алады? Күніне жазбаның белгілі бір мөлшері бар ма? 

– Бұл жүйенің жалпы қалай жұмыс істейтінін түсіндіру қажет, бұл жалпы әлемдік тәжірибе. Медициналық ұйым қаржы операторымен (Қазақстанда бұл әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры) ТМККК шеңберінде қандай да бір қызметтер бойынша және ӘМСҚ-да белгілі бір сомаға, яғни барлық кезеңге көрсетілген қызметтер санына бір жылға шарт жасасады. Бұл ретте клиникалармен жасалған шарттар жыл бойы қайта қаралады, қажеттілік бойынша көлемдер ұлғаяды.

Тиісінше, келісім-шарттағы жалпы көлемге сүйене отырып, әр медициналық ұйым күніне қызмет санын жоспарлайды, содан кейін ол өз пациенттерін жазады. Егер жазба бір күнге толтырылған болса, пациенттер өз қалауы бойынша ақылы қызмет ала алады. Яғни, қабылдау шарт бойынша міндеттемелерді орындау шеңберінде (уәкілетті қаржы операторы пациенттің қызметі үшін төлеген кезде) және төлем көзі пациенттің өзі болған кезде коммерциялық негізде жүргізіледі.

Бұл денсаулық сақтау жүйесін толық қаржыландырмау мәселесі, бұл туралы бәріміз білеміз. Бізде әлі де халықтың медициналық көмекке деген қажеттілігін толық өтеу үшін қаражат жетіспейді. Сондықтан МӘМС жүйесі енгізілді, бұл отандық денсаулық сақтауды қаржыландыру көлемін едәуір арттыруға және консультациялық-диагностикалық қызметтердің қолжетімділігін арттыруға мүмкіндік берді.

– Егжей-тегжейлі түсіндіргеніңіз үшін рахмет. Егер пациент басқа бірлесіп қызмет көрсететін клиникаға жолдама ала алмаса, не істеуі керек?

– Егер учаскелік дәрігер пациент таңдаған Қордың жеткізушілері арасындағы клиникаға тар маманға немесе диагностикалық зерттеулер жүргізуге жолдама беруден бас тартса, онда сіз осы емханадағы пациенттерге қолдау көрсету қызметіне хабарласып, жағдайды түсіндіріп, өз құқықтарыңызды талап етуіңіз керек. Қызмет жергілікті жерлерде мәселелерді бірден шешу үшін арнайы құрылған.

Егер пациенттерді қолдау қызметінде де түсіністікке қол жеткізу мүмкін болмаса, емхана басшысының емдеу бөлімі жөніндегі орынбасарына немесе басшының өзіне жүгінуге болады.

Мәселені шешу мүмкін болмаған жағдайда 1406 нөміріне хабарласуға болады, бұл халықтың өтініштерін қабылдайтын Қордың жедел желісі. Сондай – ақ, басқа байланыс арналары бар-бұл Qoldau 24/7 мобильді қосымшасы, @SaqtandyryBotв Telegramжәне Ресми сайт fms.kz. Ең бастысы-өздеріңіздің құқықтарыңыз туралы білу және оларды қорғаудан қорықпау!